De geschiedenis van de Kamperzeedijk

Een eeuwenoude IJsseldelta
Het IJsseldelta-gebied waarin Kamperzeedijk ligt was vroeger een belangrijke landverbinding naar het Noorden. Door de IJsselmonding en het Zwarte Water was het tevens een belangrijke doorgangspoort in de Hanzeroute. Heerschappij over de steden in het gebied waren erg gewild.

De lokale geschiedenis meldt dan ook veel veldslagen en een ruige en harde geschiedenis. In de Romeinse tijd werden de hooggelegen nederzettingen omringend om het gebied dat nu de huidige naam de polder Mastenbroek draagt al genoemd op de kaart.

Het witte schaap
Het gebied, de huidige polder Mastenbroek is verdeeld in 1364, dit echter na veel strijd. Het machtige Kasteel Voorst werd voor dit conflict na een Middeleeuwse belegering (die maanden duurde) met de grond gelijk gemaakt. Mastenbroek is een van de oudste polders in Nederland. Kamperzeedijk (de zeedijk die Mastenbroek beschermd) is vanaf die tijd een belangrijke verbinding. De dijk heeft dan ook vele herbergen gekend. (waar nu geen enkele meer van te vinden is). Het muursteentje het Witte Schaap is een laatste herinnering aan een van de herbergen. De legende zegt dat Napoleon himself op Kamperzeedijk is geweest. Het Witte Schaap dankt haar naam aan een aantal Franse soldaten die ’s avonds in de mist in de moerassige polder Mastenbroek de weg kwijt waren. Een blerend wit schaap leidde hen naar Kamperzeedijk in de dikke mist. Immers de schapen zoeken altijd het droge op. De steen die herinnert aan deze legende vindt in een hoekhuis aan de Schaapssteeg (tegenover het cafe ‘de Pompe’)

Een dijk en haar kolken
Kamperzeedijk is gesierd door de vele kolken die zijn ontstaan uit eerdere dijkdoorbraken. Zo waren er alleen al tussen 1428 en 1761 al 34 overstromingen. 1775 spande de kroon met vele doorbraken in de dijken rondom Mastenbroek. Daarna volgden er in 1784, 1799, 1808, 1809, 1825 dijkdoorbraken. Vaak zie je een kolk aan de ene zijde van de dijk en precies op de zelfde plek ook een aan de andere zijde van de dijk. Hieraan herken je een fikse dijkdoorbraak. De dijk is naderhand weer opgebouwd dwars door de geslagen kolk (waardoor naderhand 2 kolken ontstaan).
De kolken zijn vaak vrij diep geslagen, echter met de jaren slippen ze langzaam dicht. Ideaal vis- en zwemwater. Op een warme dag zie je dan ook veel zemmers in de grotere kolken.

…de ramp van 1825
Kamperzeedijk is in het verleden geteisterd door meerdere overstromingen, de watersnoodramp van 4 en 5 februari 1825 was een van de zwaarste. Tussen tien en elf uur op de ochtend van 4 februari bezweek de Kamperzeedijk tussen het Veneriete en Lutterzijl op twee plaatsen. Bijna rond het zelfde tijdstip brak de dijk ook tussen Grafhorst en Kampen en later op de dag volgden andere dijken. Het verslag meldt dat de huizen aan Kamperzeedijk de eerste aanval moesten verduren en werden voor het merendeel helemaal vernield. Een groot aantal inwoners verloor hierbij het leven. De enorme kracht waarmee het water binnenstroomde werd nog versterkt door de grote hoeveelheid palen die uit de zeewering van het nabij gelegen Schokland waren losgerukt en door de stroom meegevoerd waren. Zij verbrijzelden menig gebouw waar ze tegen aansloegen.

Ook veel visserschuiten van Schokland kwamen met de stormvloed meegedreven, zo ook het Rijksjacht dat dwars door Mastenbroek dreef en raargenoeg vrijwel onbeschadigd in Zwolle aankwam.
Heden ten dage met de aanwezigheid van de Afsluitdijk en verstevigde extra dijken zoals de Slaperdijk lijkt het water ver uit het zicht. Toch wil wanneer de IJssel hoog staat en het IJsselmeer vrij vol zit de waterstand in de IJsseldelta nog wel eens gevaarlijk rijzen. Vandaar ook dat nu het prestisieuze en uniek in de wereld Balg stuw project is gebouwd bij de Ramspol (de wateringang vanaf IJssel/ketelmeer naar het Zwartewater).

In de Tweede Wereldoorlog werd het gebied wederom onderstroomd dit keer niet door hoog water maar door de Duitsers om geallieerde nachtlandingen tegen te gaan.

‘d Olde Mechiene
Zelfs vanuit het buitenland komen toeristen een bezoekje brengen aan Kamperzeedijk vanwege de Olde Mechiene zoals de Zeediekers het Oude Stoomgemaal noemen. Het stoomgemaal aan de Oostkant van Kamperzeedijk werd gebouwd in 1885 en is de oudste horizontale draaiende stoommachine in Europa. De machine deed lang dienst als watergemaal om de Mastenbroeker polder vrij van natte voeten te houden. Later in 1961 is er naast een moderner gemaal ‘De Venerite’ neergezet dat nu de zaak droog houdt.

De Olde Mechiene draait soms nog wel eens, te herkennen aan de rookpluim en de Nederlands driekleur hangt dan bij het gemaal. Vrijwilligers houden het gemaal actief en als de Olde ‘mechiene’ draait, dan is het vaak een drukte van belang. Velen komen dan gaarne een kijkje nemen.